Omgaan met pijn tijdens de bevalling

Bevallen doet pijn. Daar kan niemand omheen. Maar elke bevalling is anders en elke vrouw gaat op haar eigen manier om  met de pijn. Er zijn allerlei manieren om de pijn te verzachten, met en zonder medicijnen, thuis en in het ziekenhuis. Hieronder staan een aantal voorbeelden op een rijtje.

Een paar feiten

De pijn die je voelt, wordt veroorzaakt door de samentrekking van de baarmoeder; dit zijn weeën. Weeën zorgen voor de ontsluiting. De pijn is niet steeds even erg. Aan het begin van de bevalling zit er meer tijd tussen de weeën en zijn ze nog niet zo sterk. Na een tijdje komen de weeën korter op elkaar, worden ze krachtiger en doen ze meer pijn. Je lichaam maakt als reactie hierop natuurlijke pijnstillers aan, de zogenaamde endorfinen. Deze zorgen ervoor dat je minder pijn voelt. Een wee kun je vergelijken met een golf: in het begin voel je de pijngolf op komen en net voordat de golf omslaat is de pijn het hevigst. Daarna voel je de pijn afnemen. Tussen de weeën door is er rust in je buik.

Natuurlijke methoden

Tips op een rijtje om met de pijn om te gaan.

• Zoek afleiding
  Probeer niet te veel op de pijn te letten in het begin. De weeën zijn dan meestal nog goed te verdragen. Probeer zo lang mogelijk door te gaan met waar je mee bezig bent.

• Probeer houdingen uit
  Als de weeën krachtiger worden, gaan ze meer pijn doen. Het wordt moeilijker om je te ontspannen. Zoek een plek waar jij je prettig voelt en probeer uit in welke houding je de weeën het beste op kan vangen. Zoek een houding waarin jij je kunt ontspannen en waar jij je goed bij voelt. Zo kun je staand een wee opvangen, terwijl je wiegt met je heupen of leunt op een tafel of stoel. Je kan ook gaan lopen, zitten of liggen. Het is belangrijk dat je niet verkrampt: blijf doorademen en laat alles zo losjes mogelijk hangen.

• Warmte
  Warmte helpt om te ontspannen. Zorg voor een aangename temperatuur en kleren die lekker zitten. Je kan gebruik maken van warmwaterzakken of een kersenpittenzak. Een warme douche of een warm bad werkt ook heel ontspannend. 

• Aftellen
  Elke wee is er eentje minder en die komt ook niet meer terug. Denk positief, geloof dat je dit kunt. Er kunnen momenten komen dat de pijn je overvalt en dat je het even niet meer ziet zitten: laat je moed inspreken en pak de draad weer op. Elke wee is een stapje dichter bij het krijgen van je kindje!

• Ademhaling
  Concentreer je op het ritme van je ademhaling, dan ben je minder gericht op de pijn. Blijf rustig doorademen. Adem in en adem dan langzaam in vier tellen uit.

• Massage
  Een massage van je onderrug, benen of heupen kan prettig zijn als de weeën sterker worden. Ook constante tegendruk door vuisten of handpalmen in je rug kan fijn zijn. Probeer het uit en geef aan wat je wel en niet fijn vindt. Misschien wil je liever dat er niemand aan je zit. Geef dit dan ook aan.  

Geboorte-TENS

De geboorte-TENS (Transcutane Elektrische NeuroStimulatie) is een apparaatje dat je kan ondersteunen bij het opvangen van de weeën. Je bedient het apparaatje zelf, wat een fijn gevoel van controle kan geven. Vanuit het apparaatje lopen draadjes (elektroden) die met een plakker op je rug geplaatst worden. Door op de knop te drukken geef je jezelf kleine stroomstootjes. Je bepaalt zelf hoe sterk ze zijn. Via je rug komen de stroomstootjes je lichaam binnen. Het geeft een prikkelend of tintelend gevoel, vergelijkbaar met koude handen die gaan tintelen als ze weer warm worden. Je lichaam maakt als reactie hierop extra endorfinen aan. TENS neemt de pijn niet helemaal weg, maar vermindert de pijn bij sommige vrouwen wel. Het is veilig voor jou en je kindje. Kijk voor meer informatie op www.geboortetens.nl.

Vanaf heden zijn wij in het bezit van een geboorte-TENS. Indien je hiervan gebruik wilt maken, hoef je alleen het persoonlijke elektrodensetje te betalen van €15,- voor 4 plakkers. Je mag natuurlijk ook zelf het apparaatje aanschaffen. Kijk dan even of je verzekering hieraan meebetaalt.

Steriele waterinjecties

Steriele waterinjecties onderdrukken de pijn van rugweeën. Er worden in de onderrug vier injecties toegediend met een kleine hoeveelheid steriel water. Het effect van deze vorm van pijnstilling kan 45 minuten tot 2 uur duren. De prikken kunnen daarna eventueel herhaald worden. Wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat er geen negatieve bijwerkingen zijn voor jou of je kindje.

Meer informatie over pijnstilling zonder medicatie? www.deverloskundige.nl/bevalling

Medicinale pijnstilling

Als de pijn niet (meer) te verdragen is kan je kiezen voor medicijnen tegen de pijn. Hiervoor moet je altijd naar het ziekenhuis. Dit omdat bij toediening van medicijnen continu je hartslag, bloeddruk en ademhaling moeten worden gecontroleerd. Ook de hartslag van je kindje wordt bewaakt door middel van een cardiotocogram (CTG). Deze apparatuur is alleen in het ziekenhuis aanwezig. De vorm van pijnstilling en het moment van toedienen wordt altijd overlegd met de dienstdoende gynaecoloog en is afhankelijk van het verloop van de bevalling. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de bevalling te ver gevorderd is om nog een ruggenprik toe te dienen. Verder wordt alle medicinale pijnstilling stopgezet op het moment dat je volledige ontsluiting hebt.

In het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis zijn er drie mogelijkheden. Voor alle drie de opties geldt dat het 24 uur per dag beschikbaar is.

Injecties met pethidine
Pethidine lijkt op morfine. Het wordt door middel van een injectie in je bil of bovenbeen toegediend. Het pijnstillende effect treedt op binnen een half uur. De pijn wordt hiermee niet helemaal weggenomen, maar het verdooft de ergste pijn. Een injectie werkt 2 tot 4 uur. Vanwege de bijwerkingen voor je kindje wordt pethidine niet meer gegeven aan het eind van de ontsluiting. Deze vorm van pijnstilling wordt in het ziekenhuis het minst vaak toegepast.

Voordelen:

• Ongeveer 50% van de vrouwen is tevreden over het pijnstillende effect.
• Je kunt er slaperig van worden of er zelfs van in slaap vallen. Dat kan prettig zijn: je kan even uitrusten.

Nadelen:

• Ongeveer 50% van de vrouwen is ontevreden over het pijnstillende effect.
• Je mag niet rondlopen, omdat je sneller valt als je slaperig bent.
• Je kunt misselijk, suf en slaperig worden. Het kan zijn dat je de geboorte daardoor minder bewust meemaakt.
• Je kindje kan suf worden van pethidine. Daardoor kan het meer moeite hebben met ademhalen na de geboorte, vooral als het nog vrij kort voor de geboorte is gegeven.

Pompje met remifentanil.
Remifentanil is een morfineachtige stof die wordt toegediend via een infuus in je arm. Je kunt zelf met een drukknop bepalen wanneer je remifentanil wilt krijgen. Het pompje is zo afgesteld dat je jezelf nooit teveel kunt geven.

Voordelen:

• Het werkt al na 1 minuut.
• Remifentanil verdooft de pijn beter dan pethidine, maar minder goed dan een ruggenprik.

Nadelen:

• Remifentanil kan van invloed zijn op je ademhaling en op de hoeveelheid zuurstof in je bloed. Er is een kleine kans op een ademstilstand bij de moeder. Daarom moeten jij en je kindje continu zorgvuldig in de gaten worden gehouden.
• Je mag niet rondlopen.

Ruggenprik (epidurale analgesie).
Een ruggenprik is een injectie in je onderrug met een combinatie van pijnstillende medicijnen. Bij deze vorm van pijnstilling heb je geen pijn meer in je onderlichaam. De anesthesist brengt onder plaatselijke verdoving in je onderrug een naald aan. Hiervoor moet je je rug bol maken en stil blijven zitten of liggen, ook tijdens de weeën. Via de naald wordt een dun, soepel slangetje in je rug gebracht. De naald gaat er weer uit, het slangetje blijft zitten. Door dit slangetje krijg je tijdens de hele bevalling pijnstilling toegediend. Binnen 15 minuten voel je geen pijn meer.

Voordelen:

• De meeste vrouwen (95%) voelen helemaal geen pijn meer tijdens de weeën.
• Voor zover bekend heeft het geen nadelige gevolgen voor het kind of het geven van borstvoeding.
• Je wordt niet slaperig of suf en maakt de bevalling dus helemaal mee.

Nadelen:

• Heel soms werkt een ruggenprik maar aan één kant. Bij ongeveer 5% van de vrouwen wordt de pijn niet of nauwelijks minder. Dat kan komen door de plaats waar de naald is ingebracht en de dosering van de medicijnen. De ruggenprik wordt dan soms opnieuw uitgevoerd.
• De bevalling, vooral het persen, duurt langer. Daardoor heb je meer kans op een kunstverlossing. De gynaecoloog helpt dan met de vacuümpomp of de verlostang.
• Je eigen weeën kunnen afnemen. Je krijgt dan medicijnen om de weeën te ondersteunen.
• Je mag niet uit bed omdat je minder gevoel hebt in je benen. Dat komt langzaam weer terug nadat de toediening van medicijnen is stopgezet.
• Je krijgt een infuus om te voorkomen dat je een te lage bloeddruk krijgt.
• Meestal krijg je een blaaskatheter, omdat je door de verdoving niet goed voelt dat je moet plassen.
• Je temperatuur kan stijgen door een ruggenprik. Het is dan lastig om te bepalen of dat door de ruggenprik komt of dat het om koorts gaat door een infectie. Soms krijg je dan voor de zekerheid antibiotica. Er is een kans dat je kindje na onderzoek door de kinderarts wordt opgenomen op de kinderafdeling en ook wordt behandeld met antibiotica.
• Je kunt jeuk krijgen van de medicijnen. Deze kan goed behandeld worden door de samenstelling van de medicijnen aan te passen.

Extra

Onderstaande website gaat over het omgaan met pijn tijdens de bevalling. Het geeft informatie over de verschillende mogelijkheden tot pijnverlichting, de voor- en nadelen ervan en kan je helpen kiezen welke methode het beste bij jou past:  www.zorgwijzer.nl/zorgwijzers/pijn-tijdens-bevalling